Czy ekogroszek to paliwo stałe?

Ekogroszek, nazwa, która dla wielu osób może brzmieć nieco enigmatycznie, stał się w ostatnich latach jednym z popularniejszych źródeł energii w polskich domach. Ale czym tak naprawdę jest ekogroszek? Czy to paliwo stałe, takie jak węgiel lub drewno, które od wieków służyły nam do ogrzewania? W niniejszym tekście przybliżamy charakterystykę ekogroszku, jego miejsce w świecie paliw oraz odpowiadamy na pytanie, czy faktycznie zasługuje on na miano paliwa stałego. Zapraszamy do lektury! W tym artykule przeczytasz:

Co to jest paliwo stałe?
Czym jest ekogroszek?
Jak wzrastała popularność ekogroszku
Czy ekogroszek jest paliwem ekologicznym?
Parametry ekogroszku wysokiej jakości
Zalety ogrzewania ekogroszkiem
Jakie są wady ekogroszku?

Co to jest paliwo stałe?

Paliwo stałe to, najprościej rzecz ujmując, materiał o postaci stałej, który stanowi źródło energii poprzez proces spalania. Zawarte w nim substancje organiczne ulegają oksydacji w obecności tlenu, w wyniku czego wydzielana jest energia w postaci ciepła. Do najbardziej popularnych paliw stałych należą:

tradycyjny węgiel kamienny,
ekogroszek,
drewno i biomasa (np. brykiety, pellety),

Paliwa stałe są wykorzystywane w wielu sektorach gospodarki, zarówno w przemyśle, jak i w gospodarstwach domowych, głównie do celów grzewczych i podgrzania ciepłej wody użytkowej. Wybór odpowiedniego paliwa stałego zależy od wielu czynników, takich jak dostępność, koszty zakupu, wymagania techniczne kotłów czy też względy ekologiczne. Poniżej kilka informacji o każdym z wymienionych powyżej:

Torf to organiczny materiał glebowy, który powstaje w wyniku częściowego rozkładu roślinności w warunkach wilgotnych, z niewystarczającym dopływem tlenu. Charakteryzuje się dużą zawartością węgla organicznego. Typowymi miejscami występowania torfu są obszary bagienne, moczary oraz torfowiska. Proces powstawania torfu trwa wiele lat i jest skutkiem nagromadzenia się roślinnych szczątków organicznych w warunkach anaerobowych (beztlenowych).
Drewno opałowe pochodzi najczęściej z lasów lub specjalnych upraw (np. plantacji drzew tlenowych). Ze zrębków i trocin powstających w procesie obróbki drewna produkuje się pellety i brykiety.
Z kolei węgiel kopalny jest skałą osadową składającą się ze związków organicznych, mineralnych składników nieorganicznych oraz wody. Do celów grzewczych najczęściej stosuje się węgiel kamienny, który obecnie nie jest najkorzystniejszym rozwiązaniem. Znacznie lepsze parametry posiada ekogroszek, o którym więcej informacji znajdziesz w osobnym akapicie.

Czym jest ekogroszek?

Choć nazwa ekogroszek sugeruje odrębny typ paliwa stosowanego do celów grzewczych, to jednak w rzeczywistości ekogroszkiem nazywa się określony rodzaj węgla, wyróżniający się spośród innych kilkoma istotnymi cechami, m.in. wielkością ziarna. Ekogroszek powstaje w oparciu o węgiel kamienny lub brunatny pochodzący ze starannie wyselekcjonowanych złóż, tak, żeby możliwe było uzyskanie odpowiednich parametrów paliwa, takich jak choćby wysoka kaloryczność pozwalająca na jego mniejsze zużycie czy niska spiekalność zapobiegająca tworzeniu się spieków (zbrylaniu). Mimo że nazwa „ekogroszek” może sugerować specyficzny rodzaj paliwa używanego do ogrzewania, tak naprawdę odnosi się do konkretnego typu węgla, który wyróżnia się określonymi cechami, np. rozmiarem ziaren, które zgodnie z obowiązującym Rozporządzeniem Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 23 grudnia 2022 r. w sprawie wymagań jakościowych dla paliw stałych, mieszczą się w granicach od 5 do 31,5 mm. Warto zaznaczyć, że rozporządzenie to wprowadziło również zmianę w nazewnictwie – nazwa handlowa „ekogroszek”, została zastąpiona groszkiem plus i groszkiem premium. Niezależnie jednak od nazewnictwa, ekogroszek produkowany jest z ze starannie wybranych złóż węgla kamiennego, a czasami (rzadziej) z węgla brunatnego. Dzięki temu odznacza się pożądanymi cechami paliwa: wysoka wartość opałowa pozwala ograniczyć jego zużycie, a mała spiekalność zmniejsza ilość spieków w komorze spalania.

Jak wzrastała popularność ekogroszku?

Kiedy powszechnie stosowanym opałem był węgiel, produkty o mniejszym uziarnieniu traktowane były jako odpad. Ze względu na trudności w spalaniu i niższą wartość opałową, mniejsze frakcje węgla nie były cenione i często stanowiły problem w procesie energetycznym. Jednak z biegiem czasu, rozwój technologii i nowe metody spalania umożliwiły ich wydajniejsze wykorzystanie. Wraz z pojawieniem się kotłów retortowych, drobniejszy węgiel stał się popularny. Kotły retortowe ze sterowaniem umożliwiły bardziej kontrolowane spalanie, co pozwoliło na efektywne wykorzystanie węgla o mniejszej granulacji. Producenci zaczęli oferować na rynku ekogroszek o bardzo dobrej wydajności i ujednoliconej frakcji, a także o stosunkowo niskiej zawartości siarki. Wysoka jakość produktu wpływa na ograniczenie emisji szkodliwych gazów, w tym również dwutlenku węgla. W efekcie to, co kiedyś uważano za uboczny produkt wydobycia, przekształciło się w cenne i efektywne paliwo, znane dziś jako ekogroszek. Innymi słowy, z odpadu, ekogroszek stał się paliwem o lepszych parametrach niż klasyczny węgiel.

Czy ekogroszek jest paliwem ekologicznym?

Nazwa ekogroszek sugeruje paliwo nieszkodliwe dla środowiska naturalnego. Niestety, na pytanie, czy ekogroszek jest ekologiczny, odpowiedź nie jest taka prosta. Bazując na węglu kamiennym, ekogroszek nie może być zaliczany do odnawialnych źródeł energii takich jak energia słoneczna, wiatr czy woda, dostarczające energii w sposób ekologiczny. Ze względu na sugestywność określenia ekogroszek, we wspomnianym już rozporządzeniu w sprawie wymagań jakościowych dla paliw stałych, zawarto wymóg zastąpienia nazwy handlowej „ekogroszek” na „groszek plus” i „groszek premium”. Oczywiście w języku potocznym sformułowanie ekogroszek funkcjonuje nadal, jednak oficjalne nazwy produktów są zgodne z rozporządzeniem. W ofercie firmy Sobianek dotychczasowy ekogroszek Tygrys to groszek plus Tygrys, a flagowy Sobianek Lew, jest groszkiem premium. Analogicznie nazewnictwo zmieniły ekogroszki Pantera i Lew Plus (który jest węglem niskoemisyjnym).

Parametry ekogroszku wysokiej jakości

Zmiany, jakie wprowadzono za sprawą przytoczonego już rozporządzenia, obejmują nie tylko nazewnictwo, ale także kwestie związane z minimalnymi i maksymalnymi parametrami groszku plus i groszku premium. Określono zatem:

maksymalną zawartość popiołu – dla groszku plus na poziomie 12%, a dla groszku premium – 7%,
maksymalną zawartość siarki – dla groszku plus 1,2%, a dla groszku premium – 0,8 %,
wartość opałową – dla groszku plus nie mniej niż 24 MJ/kg, a dla groszku premium – 25 MJ/kg,
zdolność spiekania – dla obydwu typów groszku maksymalnie 25 RI,
wymiar ziarna – dla obydwu groszków minimalnie 5 mm i maksymalnie 31,5 mm,
maksymalną zawartość wilgoci – dla groszku plus 15% dla groszku premium 11%,
maksymalną zawartość podziarna (ziarna o mniejszych frakcjach niż odpowiednie) – dla groszku plus i premium – 10%,
maksymalną zawartość nadziarna (ziarna o większych frakcjach niż odpowiednie) – dla obydwu typów groszku 5%.

W ramach obowiązujących norm dopuszczalne są pewne odchylenia, jednak nie są one znaczne i występują pod określonymi warunkami. Każdy ekogroszek workowany marki Sobianek spełnia wymogi rozporządzenia, a dodatkowo ich parametry potwierdzone są badaniami akredytowanego laboratorium.

Zalety ogrzewania ekogroszkiem

Zarówno groszek plus, jak i groszek premium, stanowią wartościowe paliwa, które znakomicie nadają się do centralnego ogrzewania. Oto najważniejsze zalety ekogroszku w roli opału:

wysoka wydajność, która przekłada się na osiągnięcie pożądanej temperatury przy niskim zużyciu paliwa,
niska spiekalność, która minimalizuje ryzyko tworzenia się szlaki, żużli czy koksu (używając wysokiej jakości ekogroszku, problem te niemal nie występuje),
znaczące ograniczenie potrzeby czyszczenia zarówno kotła, jak i całej kotłowni, szczególnie przy użyciu ekogroszku workowanego,
oszczędność czasu i wygoda użytkowania pieca,
zmniejszony wpływ na środowisko, szczególnie w porównaniu do tradycyjnego węgla,
wydłużenie żywotności zarówno kotła, jak i kanałów kominowych dzięki stosowaniu paliwa najwyższej klasy,
gwarancja niskiej wilgotności dzięki rygorystycznym standardom produkcji oraz przechowywania w renomowanych firmach takich jak Sobianek.

Wskazując na wydajność ekogroszku, nie można pominąć kwestii związanych z kotłem. Wysokiej jakości urządzenie, odpowiednio zaprogramowane, pozwoli na wykorzystanie w pełni właściwości ekogroszku i jednocześnie zapewni odpowiednią temperaturę przy optymalnym zużyciu paliwa. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o ustawieniach kotła, przeczytaj tekst o tym, Jak ustawić piec na ekogroszek na zimę.

Jakie są wady ekogroszku?

Czy są minusy stosowania ekogroszku? W zestawieniu z ogrzewaniem gazowym czy na prąd, korzystanie z ekogroszku wiąże się z pewnymi niewygodami. Przygotowanie na sezon zimowy wymaga zaopatrzenia się w odpowiednią ilość paliwa oraz przechowywania go w ciepłym i chronionym przed wilgocią miejscu. Jeśli jednak zestawimy ekogroszek z klasycznym węglem, to wyższa cena tego paliwa może być postrzegana jako jego główna wada. Niemniej jednak, korzyści, takie jak efektywność, mniejsze obciążenie dla środowiska, prosta obsługa kotła oraz komfort użytkowania, rekompensują wyższe koszty zakupu.