Jakie są nawozy azotowe?

Stosowanie nawozów azotowych to jedna z tych praktyk, bez której w uprawie roślin trudno się obejść, gdyż odgrywają one niezwykle ważną rolę w metabolizmie roślin. Dlatego postanowiliśmy się przyjrzeć nawozom azotowym oraz temu, jak stosować nawozy azotowe.

W niniejszym artykule poruszamy następujące zagadnienia:

• Znaczenie nawozów azotowych dla roślin uprawnych
• Rodzaje nawozów azotowych
• Stosowanie nawozów azotowych
• Wpływ nawozów azotowych na środowisko

Znaczenie nawozów azotowych dla roślin uprawnych

Azot jest jednym z najważniejszych składników odżywczych dla roślin, niezbędnym do wielu procesów biologicznych. Jest kluczowym składnikiem budulcowym, w tym elementem strukturalnym białek i kwasów nukleinowych, a także chlorofilu i hormonów roślinnych. Niedobór tego pierwiastka skutkuje zahamowaniem wzrostu roślin, słabym kwitnieniem i owocowaniem. Przyczynia się też do zmniejszenia odporności na niskie temperatury. Dlatego azotowe nawozy odgrywają kluczową rolę w rolnictwie i ogrodnictwie, efektywnie wspierając wzrost i rozwój roślin uprawnych. 

Nawozy azotowe stosuje się między innymi w uprawie zbóż takich jak pszenica, jęczmień i kukurydza, w uprawie warzyw, w tym pomidorów, ogórków i papryki, a także w pielęgnacji trawy i roślin ozdobnych.

Mogą Cię też zainteresować:

• nawozy dolistne

• nawozy wapniowe

Rodzaje nawozów azotowych

Naturalnymi nawozami azotowymi są obornik, gnojówka i gnojowica, ale ich podaż niestety nie pokrywa w całości zapotrzebowania na nawozy azotowe, dlatego konieczne jest stosowanie nawozów mineralnych. Mineralne nawozy azotowe, wykorzystywane powszechnie w rolnictwie i ogrodnictwie, mogą przyjmować różne formy chemiczne. 

Podział nawozów azotowych – mineralnych

Najczęściej spotyka się nawozy amonowe, nawozy amidowe (mocznik nawozowy) oraz nawozy azotanowe (saletrzane), choć w sprzedaży znajdziemy także nawozy saletrzano-amonowe. Tego typu nawozy azotowe różnią się od siebie składem, zawartością czystego azotu, a także szybkością działania. Formę azotu w nawozach sztucznych należy dobierać do potrzeb roślin i ich fazy rozwoju, do rodzaju gleby, a nawet to warunków pogodowych.

Nawozy amonowe

Nawozy amonowe są jednymi z najczęściej stosowanych azotowych nawozów w uprawie roślin. Zawierają one azot w formie amonowej (azotan amonu), która jest łatwo przyswajalna przez rośliny. Tego typu nawozy azotowe przez długi czas uwalniają składniki, dzięki czemu wspierają uprawy przez cały sezon. Co ciekawe, większa wilgotność wspiera uwalnianie składników pokarmowych. Dobra rozpuszczalność w wodzie sprawia także, że forma amonowa azotu nadaje się do nawożenia dolistnego. O nawozach amonowych warto także widzieć to, że dość mocno zakwaszają glebę, dlatego są idealne do stosowania na glebach zasadowych i obojętnych w przypadku uprawy roślin kwasolubnych.

Nawozy azotanowe

Nawozy azotanowe, znane bardziej jako nawozy saletrzane, są łatwo i szybko przyswajalne. Tego typu nawóz azotowy działa najszybciej. Dlatego też nawozy azotanowe są polecane w razie konieczności szybkiego pobudzenia wzrostu i rozwoju roślin. Azot w formie nawozu azotanowego, dobrze współpracuje z innymi składnikami mineralnymi, na czele z potasem i wapniem, które również odgrywają ważną rolę we wzroście i rozwoju roślin. Z racji szybkiego działania, a także przyjaznej roślinom formy, nawozy saletrzane można stosować w okresie wzrostu roślin, w razie stwierdzenia niedoboru azotu.

Nawozy saletrzano-amonowe

Kolejny rodzaj nawozu azotowego, który jest powszechnie stosowany w rolnictwie i ogrodnictwie, to nawóz saletrzano-amonowy. Do tej grupy zaliczają się dobrze znane saletrzaki. Nawóz ten łączy w sobie zalety obu opisanych wyżej nawozów, dlatego jest bogatym źródłem łatwo przyswajalnych, a jednocześnie długotrwale uwalnianych składników mineralnych, które system korzeniowy roślin może pobierać przez cały okres rozwoju. 

Nawozy amidowe

Nawozy amidowe są ważną grupą nawozów azotowych, w których azot występuje głównie w formie amidowej. Najbardziej znanym przedstawicielem tej grupy jest mocznik nawozowy. Nawozy azotowe w formie amidowej działają wolno, ponieważ muszą ulec przekształceniu najpierw do formy amonowej, a dopiero później do formy azotanowej, która dopiero jest przyswajalna dla roślin. Nawozy amidowe charakteryzują się tym, że mają długotrwałe działanie i do tego nie zakwaszają mocno gleby. Tym samym są to dość uniwersalne nawozy azotowe.

Stosowanie nawozów azotowych

Kiedy nawozić azotem uprawy? Nawozy azotowe najczęściej stosuje się na wiosnę, przed siewem lub sadzeniem roślin, gdyż w ten sposób mogą wspierać intensywny wzrost roślin. Oczywiście nie ma też żadnych przeciwwskazań, by nawozy azotowe wykorzystać też do nawożenia pogłównego. Kluczowe jest jednak to, by nie przesadzić, bo nadmiar azotu, podobnie jak niedobór azotu również ma swoje konsekwencje. W przypadku nadmiaru azotu szybko można dostrzec nadmierny wzrost liści kosztem kwitnienia i owocowania, jak również późne dojrzewanie owoców oraz osłabienie pędów.

Przedsiewnie najlepiej stosować nawozy w formie amonowej, która długo działa w glebie nawet przy niskich temperaturach i jest stopniowo wchłaniana przez rośliny. W czasie intensywnej wegetacji najlepiej sięgnąć po formę azotanową, gdyż działa szybko, ale jest jednocześnie łatwo wymywana z gleby, więc gorzej sprawdza się jako nawóz stosowany przedsiewnie. Nawozy sztuczne azotowe w formie amidowej dobrze uzupełniają wiosenne nawożenie azotem w formie amonowej. Forma ta jest też odpowiednia, jeśli chcemy przeprowadzić nawożenie dolistne.

Naturalnie chcąc zastosować nawóz mineralny zawierający azot, warto zarówno zapoznać się z potrzebami uprawianych roślin, jak i sprawdzić zasobność gleby w składniki odżywcze. Może okazać się, że nawóz azotowy nie będzie wystarczający i najlepiej będzie sięgnąć po nawozy wieloskładnikowe, które oprócz azotu dostarczają też innych składników takich jak potas, fosfor, wapń, siarka albo chociażby bor.

Wpływ nawozów azotowych na środowisko

Choć azot to główny składnik pokarmowy dla większości roślin i choć jest to pierwiastek powszechnie występujący w przyrodzie, to stosując nawożenie azotem, należy to robić w sposób przemyślany i odpowiedzialny. Niewłaściwe, a także nadmierne użytkowanie nawozów azotowych w uprawach, przyczynia się nie tylko do spadku rentowności produkcji rolnej, ale może mieć też negatywny wpływ na środowisko naturalne. Dlatego stosując nawozy sztuczne, które zawierają azot, należy postępować według wskazań producentów i unikać praktyk, które mogłyby doprowadzić przede wszystkim do zanieczyszczenia wód podziemnych i powierzchniowych.